- ලිපිනය: තැ.පෙ 11, ගන්නෝරුව පාර, පේරාදෙණිය, ශ්‍රී ලංකාව
- විද්යුත් තැපෑල : director.hordi@doa.gov.lk
- දුරකථන :(+94) 081-2388011-12-13
- ෆැක්ස් :(+94) 081-2388234
මාළු මිරිස්
capsicum annuum
මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ ජනප්‍රිය එළවළු වර්ගයකි. එය බොහෝ දුරට වියළි හා අතරමැදි කලාපවල වර්ධනය වේ. වාර්ෂිකව හෙක්ටයාර 4000 ක් පමණ වගා කරන අතර මෙට්‍රික් ටොන් 36000 ක් පමණ සපයයි. ඒක පුද්ගල පරිභෝජනය ග්‍රෑම් 890 ක් පමණ වේ. දේශීය නිෂ්පාදනය දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් සෑහීමකට පත්වේ. මෙම බෝගය සියලුම දිස්ත්‍රික්කවල යල හා මහ කන්න වල වගා කෙරේ. මෙය වසරේ සෑම මාසයකම රටේ විවිධ ප්‍රදේශවල වගා කෙරේ. නුවරඑළිය, බදුල්ල, කුරුණෑගල, පුත්තලම සහ අනුරාධපුර යන ප්‍රධාන වගා දිස්ත්‍රික්ක වේ.
නිකුත් කරන ලද ප්‍රභේද
දේශගුණික අවශ්‍යතා / වගාවට සුදුසු ප්‍රදේශ
වසර පුරා දිවයිනේ සියලුම කෘෂි පාරිසරික කලාපවල එය වැඩි වශයෙන් වගා කළ හැකිය. මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1500 ක් දක්වා වූ උස ප්‍රදේශයන් හි සාර්ථකව වගා කළ හැකිය. වියළි කාලවලදී අතිරේක ජාල සම්පාදනය අවශ්‍ය වේ.
පස
හොඳින් ජලය බැස යන, ගැඹුරු හා සාරවත් ලෝම පසෙහි හොඳින් වර්ධනය වේ. අවශ්‍ය කාබනික ද්‍රව්‍ය එකතු කළ විට වැලි සහිත පස් ද හොඳයි. පසෙහි pH අගය 5.5 -6.8 අතර වඩාත් සුදුසු වේ
බීජ අවශ්‍යතාවය
CA 8 – හෙක්ටයාරයට කිලෝග්‍රෑම් 1 කි.
HYW and LYW- හෙක්ටයාරයට කිලෝග්‍රෑම් 1.75 කි
තවාන් පිළියල කිරීම
3m x 90 cm සහ 15 cm උස පාත්ති සකස් කර කොම්පෝස්ට් හෝ ගොම පොහොර මීටරයකට කිලෝග්‍රෑම් 3-4 යොදන්න. පස විෂබීජහරණය කිරීම සඳහා , සූර්ය විෂබීජහරණය හෝ කෘෂි රසායනික ද්‍රව්‍ය භාවිතා කරන්න. සෙන්ටිමීටර 10-15 අතර පරතරයකින්පේලි සකසා පේලිය දිගේ සෙන්ටිමීටර් 01 පමණ ගැඹුරට සෙන්ටිමීටර් 1-2 පරතරයකින් බීජ දමන්න. පිදුරු වැනි ද්‍රව්‍යක් භාවිතා කර තවාන් වසුන් කරන්න. දින 8-10 කින් සියලුම බීජ පැළවී අවසන් වේ. බීජ පැළ දින 21 කින් සිටුවීමට ගත හැකිය.
බිම් සැකසීම
භුමිය සෙන්ටිමීටර 15- 20 ක් දක්වා සීසෑමෙන් අනතුරුව දෙවරක් කැට පොඩි කිරීමෙන් පසු උස් පාත්ති සකස්කර ගත යුතුය. බෝගය සදහා සාර්ථක ජලවහනයක් පසෙහි පැවතීම අත්‍යාවශ්‍ය වේ.
පැළ සිටුවීමේ කාලය
යල කන්නය – අප්‍රේල් සහ මැයි
මහා කන්නය – නොවැම්බර් සහ දෙසැම්බර්
අතිරේක වාරිමාර්ග යටතේ මෙන්ම වැසි ආවරණ හෝ ආරක්ෂිත ගෘහ යටතේද එය වසර පුරා වගා කළ හැකිය.
පරතරය
HYW සහ LYW – පැලෑටි සහ පේළි අතර සෙන්ටිමීටර් 15 x 30
CA-8 සහ ගන්නෝරුව Prarthana – පැලෑටි සහ පේළි අතර සෙන්ටිමීටර් 40 x 40
පොහොර
නිර්දේශය (හෙක්ටයාරයකට කිලෝග්‍රෑම්)
| යෙදිය යුතු කාලය | යුරියා කි.ග්‍රෑම්./ හෙක් | ත්‍රිත්ව සුපර් පොස්පේට් කි.ග්‍රෑම්./ හෙක් | මියුරියේට් ඔෆ් පොටෑෂ් කි.ග්‍රෑම්./ හෙක් |
මුලික පොහොර | 100 | 215 | 65 |
මතු පිට පොහොර (සිටුවා මසකට පසු) | 100 | – | 65 |
මතු පිට පොහොර (සිටුවා මාස 02කට පසු) | 100 | – | 65 |
ජල සම්පාදනය
මුල් අවධියේදී දින 4-5 කට වරක් ද, ඉන්පසු සතියකට පමණ වරක් වන පරිදිද ජල සම්පාදන කල යුතුය. කෙසේ වුවද වර්ෂාපතනයේ ව්‍යාප්තිය අනුව ජල සම්පාදන කටයුතු වෙනස් වේ. පොහොර යෙදීමට පෙර හා පසු ජල සම්පාදනය අනිවාර්ය වේ. පුෂ්ප පිපිමේදී හා ඵල හට ගැනීමේදී පාංශු තෙතමනය පවත්වා ගැනීම වැදගත් වේ.
වල් පැළෑටි පාලනය
වල් නෙලීම සති 2,4 සහ 8 ට අවශ්‍ය වේ. වල් නෙලීමෙන් හා පොහොර යෙදීමෙන් පසු ශාකවලට පස් එකතු කළ හැකිය
පළිබෝධ කළමනාකරණය
රෝග කළමනාකරණය
රෝග ලක්ෂණ
- බීජ පැළ පස් මට්ටමෙන් එළියට ඒමට පෙර මැරී යයි. (පූර්ව දියමලන් කෑම)
- බීජ හා බීජ පැළ කුණු වේ.
- පශ්චිම දියමලං කෑම ආසාදනය පැළයේ පාදස්ථ කොටසේ හෝ මුල් වල දක්නට ලැබෙයි.
- ආසාදිත ස්ථානවල පටක තෙත් හා මෘදු කුණුවීමක් පෙන්නුම් කරයි.
- හානිය උග්‍ර වූ විට ආසාදිත ස්ථාන වලින් හැකිලී ඇද වැටෙයි.
- ශාක ඇද වැටීමට පෙර පත්‍ර මැලවුන ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කරයි.
- එසේම පැළ තැනින් තැන කලාප වශයෙන් මැරී තිබෙනු දක්නට ලැබෙයි
රෝග පාලනය
- හොඳින් ජලය බැස යන හා පෙර කන්නයේ එම කුලයේ බෝග (තක්කාලි, බටු, මිරිස්) වගා නොකරන ලද ස්ථාන වල තවාන් දැමීම
- රළු ධාන්‍ය බෝග සමඟ බෝග මාරුවක් අවශ්‍ය වේ
- තවාන් ජීවානුහරණය කිරීම (උදා: පිළිස්සීම, සුර්යාලෝකයට නිරාවරණය කිරීම)
- තවානෙහි වැඩි ඝනත්වයකින් බීජ දැමීම සිදු නොකිරීම ( මීටර් 3 x මීටර් 1 පාත්ති – බීජ ග්‍රෑම් 40)
- රෝගය වැළඳුන පැල පස් සමග ඉවත් කර ඉවත් කිරීම
රෝගකාරකය (Colletotrichum spp)
රෝග ලක්ෂණ
- විශාල ලප ප්‍රමාණයක් ලපටි කරල් මත ඇතිවීමෙන් ඒවා හැලි යයි
- ඵල මත කුඩා වෘත්තාකාර ගිලුණු ලප ඇතිවී දික් අතට ව්‍යාප්තවේ
- ශාක පත්‍ර, කද හා ඵල වල රෝග ලක්ෂණ ඇතිවේ
- පුෂ්පවෘන්ත, පුෂ්ප අංකුර හා රිකිලි දුර්වර්ණ වේ
- මල් හැලීයාම සිදුවේ..
- ඉදුණු කරල්වල දුබුරු පැහැ වලයාකාර ලප ඇතිවේ
- ඉදුණු කරල් කුණුවීම
- හානිය උග්‍රවිට කදේ අග්‍රස්ථයේ සිට පහතට මැරීයයි. (වර්ධක අවදියේ ඇති වන පසු මැරීයාම)
- හානිය උග්‍රවිට රෝගය ශාකය පුරා පැතිරී පසුව මැරීයයි.
රෝග පාලනය
- නිරෝගී බිජ භාවිතය
- ක්‍ෂත්‍ර සනීපාරක්ෂාව (භෝග අවශේෂ විනාශ කිරීම)
- බිජ ප්‍රතිකාරකිරීම
- රෝගී ශාක කොටස් ක්‍ෂත්‍රයෙන් ඉවත්කිරීම
- සැම වසර 2-3 ක කාලයකදී ධාරක නොවන භෝග සමග භෝග මාරුවක් සිදු කිරීම
- ශාක අතර නිර්දේශිත පරතර පවත්වාගැනීම
- ක්‍ෂත්‍රයේ මනා ජල වහනයක් තිබිය යුතුය
- ප්‍රතිරෝධී ප්‍රභේද භාවිතය
- Trichoderma species, Pseudomonas fluorescens භාවිතය
රෝග කාරකය (Ralstonia Solanacearum)
රෝග ලක්ෂණය
- ක්ෂේත්‍රයේ තනි ශාකයක් වශයෙන් තැනින් තැන හෝ ශාක කිහිපයක් කලාප වශයෙන් මැලවී තිබෙනු දක්නට ලැබේ.
- දවසේ වඩාත්ම උණුසුම් කාලගුණයක් ඇති අවස්ථාවේදී නොමේරූපත්‍ර මැලවී තිබෙනු දක්නට ලැබේ.
- ඉන්පසු ක්ෂණික ස්ථිර මැලවීමක් පෙන්නුම් කරයි
- පත්‍ර පතනය වීමෙන් දින කිහිපයකට පසු ශාකය මැරී යයි.
- පොළව මට්ටමට ආසන්නයෙන් පැලය කපා වතුර වීදුරුවකට දැමු විට කැපුම් පෘෂ්ඨයෙන් සුදු පැහැති බැක්ටීරියා ස්‍රාවය පිටතට පැමිණීමෙන් මෙය පැහැදිලිව වෙන්කර හදුනාගත හැකිය.
රෝග පාලනය
- ධාරක නොවන බෝග සමග බෝග මාරුවක් සිදුකිරීම
- ප්‍රතිරෝධී ප්‍රභේද භාවිතය
- ධාරක වල පැළෑටි හා ආසාදිත මුල් සියල්ලම ඉවත්කර විනාශ කිරීම
- ආසාදිත ශාක , ඒ වටා ඇති පස් කොටස සමග ඉවත් කර විනාශ කිරීම
- රෝගී ක්ෂේත්‍ර හරහා නිරෝගී ක්ෂේත්‍ර වලට ජලය සැපයීම වැළක්වීම
- ක්ෂේත්‍රයේ මනා ජල වහනයක් පවත්වා ගැනීම
(සුදු මැස්සන් වාහකයින් ලෙස ක්‍රියා කරයි)
- බහුලව සොලකේසි කුලයේ බෝග පාත්‍රවේ.( මිරිස්, මාළු මිරිස්, තක්කාලි, බටු, අර්තාපල්)
- මෙය බෝගයේ තවාන් අවස්ථාවේ සිට සෑම අවස්ථාවක් දක්වාම දැකගත හැකිය
රෝග ලක්ෂණ
- පත්‍ර ලා කහ පැහැවිම හා නාරටි හොදින් දිස්වීමට පටන් ගැනීම
- කදේ පර්ව කෙටි වී අධික රිකිලි ප්‍රමාණයක් ඇතිවන නිසා රෝගී ශාක කුරුවේ
- පත්‍ර විශාලත්වය අඩු වීම නිසා උඩුකුරුව ඇඹරියයි
- කුඩා ඵල හටගනී
රෝග පාලනය
- උසස් ගුණයෙන් යුතු බීජ භාවිතා කර නිසි පරිදි තවාන් නඩත්තු කිරීම
- වගාව නියමිත කාලයට ආරම්භ කිරීම
- සුළං බාධක සංස්ථාපනය කිරීම
- ධාරක ශාක විනාශ කිරීම
- රෝගී ශාක දුටු වහාම ගලවා විනාශ කර දැමීම
- වාහකයින් පාලනය කිරීම
රෝගකාරකය (Cercospora spp)
රෝග ලක්ෂණ
- දුබුරු පැහැති පත්‍ර පුල්ලි ලා අළු පැහැති මධ්‍යස්තයකින් යුතු අතර කහපැහැති දාරයකින් වටවී තිබේ
- පත්‍ර කහපැහැ වී හැලි යයි
- අසාදිත පත්‍ර රෝල්වී මැලවී පත්‍ර හැලේ
- අර්ද්‍රතාව ඉහළ කාලවලදී අධික ලෙස පත්‍ර හැලීම දක්නට ලැබේ
- සමහර අවස්ථාවලදී පත්‍ර නටුවෙහි, කරලෙහි හෝ අතුවල තද දුබුරු ලප ඇතිවේ
- මේරූ පහළ පත්‍ර ප්‍රථමයෙන් ආසාදනය වේ
- හානිය උග්‍රවිට ඉහල පත්‍ර අසාදනය වේ
- ආසාදිත භෝග අවශේෂ, 20 0C – 25 0C උෂ්ණත්වය හා අධික ආර්ද්‍රතාව රෝගය ඇතිවීමට හිතකර තත්ව වේ.
රෝග පාලනය
- ආසාධිත පත්‍ර එකතුකර විනාශ කිරීම.
- නිර්දේශිත පරතර භාවිතය, ජල කළමනාකරණය, මගින් අධික ආර්ද්‍රතාව ඇතිවීම වැලැක්වීම
- නිසි ලෙස කාබනික පොහොර යෙදීම
රෝග ලක්ෂණය
- පත්‍ර මතුපිට ලා කහ පැහැති ලප මතු වේ.
- ඉන්පසු පත්‍ර යටි පැත්තෙන් ඇතිවන පිටි වැනි කුඩා ලප ඉක්මනින් පැතිරී විශාල ලප බවට පත්වේ
- පත්‍ර ක්‍රමයෙන් කහ වී හැලේ
- උග්‍ර අවස්ථාවේදී පත්‍ර මත සුදු පැහැති පිටි වැනි ස්වභාවයක් ගැනීම
රෝග පාලනය
- ක්ෂේත්‍ර සනීපාරක්ෂාව
- නියමිත පරතරය තබා ගැනීමෙන් හා වල්පැළ මර්ධනය මගින් බෝග අවට මනා වායු සංසරණයක් ඇතිකිරීම
- Trichoderma spp. භාවිතය
රෝගකාරකය (Choanephora spp)
රෝග ලක්ෂණ
- මුලින්ම රෝග ලක්ෂණ දක්නට ලැබෙන්නේ මල්, පුෂ්ප අංකුර, හා ශාකයේ අග්‍රස්ථ කොටස්වලය
- ආසාධිත කොටස් දුබුරු හෝ කළුපැහැති වන අතර දිලිරය සීග්‍රයෙන් පහලට වර්ධනය වන අතර ඉහළ කොටස් මැරීයයි
- තෙත් කුණුවිමක් දක්නට ලැබේ
- බීජානු ව්‍යුහ පියවි ඇසට දැකිය හැක
- එබැවින් ආසාධිත කොටස් අළුවන් රිදී පැහැයෙන් දිස්වෙයි
- කරලෙහි ආසාදනය මනිපත්‍ර වලින් ආරම්භවේ
- බිජ පැල අවධියේ සිට මල් පිපෙන අවධිය දක්වාම ආසාදනය වියහැක
- කෘමින් හෝ යාන්ත්‍රික ක්‍රම මගින් ඇතිවන තුවාල නොතිබුණද මෙම ආසාදන ඇතිවේ. නමුත් තුවාල ඇතිවිට පහසුවෙන් ශාකයට ඇතුල්වී ආසාදනය සිදු කරයි.
රෝග පාලනය
- නිර්දේශිත පරතර පවත්වාගැනීම
- රෝග ලක්ෂණ දුටු වහාම රෝගී කොටස් කඩා ඉවත්කිරීම
අස්වනු නෙළීම
පළමු අස්වැන්න තවාන් වැපිරීමෙන් දින 75 කට පසුව සහ දින 5-7 අතර කාලයකදී සිදු කළ හැකිය.ඉන්පසු බෝග වර්ධන කාලය තුළ දින 7-10 කින් සිදු කල හැකිය. වියළි කාලගුණික තත්ත්වයන් තුළ අස්වනු නෙලීම සිදු කරන්න.
අස්වැන්න
විවෘත පරාගන ප්‍රභේද – හෙක්ටයාරයට ටොන් 10-15 කි
දෙමුහුම් ප්‍රභේද – හෙක්ටයාරයට ටොන් 20-25 කි
වඩා හොඳ කළමනාකරණ භාවිතයන් යටතේ ඉහළ අස්වැන්නක් ලබා ගත හැකිය